Trẻ ngủ hay giật mình: Nguyên nhân và cách cải thiện

Trẻ ngủ hay giật mình xảy ra phổ biến ở giai đoạn sơ sinh, giảm dần khi trẻ lớn. Tuy nhiên, trẻ giật mình thường xuyên khiến giấc ngủ không sâu, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ là vấn đề nhiều ba mẹ lo lắng. Trong bài viết này, Pakey sẽ giải đáp chi tiết về nguyên nhân và cách xử lý khi trẻ giật mình trong lúc ngủ.

Nguyên nhân khiến trẻ ngủ hay giật mình

Hiện tượng giật mình khi ngủ ở trẻ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có những yếu tố sinh lý hoàn toàn bình thường, nhưng cũng có những trường hợp liên quan đến bệnh lý cần theo dõi và can thiệp sớm.

Nguyên nhân sinh lý

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, hệ thần kinh còn non nớt, chưa hoàn thiện nên rất dễ bị tác động bởi những kích thích dù rất nhỏ từ môi trường bên ngoài. Những tiếng động nhẹ, sự thay đổi ánh sáng đột ngột, thay đổi nhiệt độ phòng hoặc cảm giác bị đặt xuống giường sau khi ngủ trên tay bố mẹ đều có thể khiến trẻ giật mình tỉnh giấc.

Đặc biệt, trong giai đoạn từ 0–6 tháng tuổi, phản xạ giật mình (còn gọi là phản xạ Moro) xuất hiện phổ biến và được xem là một phản xạ tự nhiên của hệ thần kinh đang phát triển. Khi trẻ cảm nhận thấy sự thay đổi tư thế hoặc môi trường đột ngột, não bộ sẽ gửi tín hiệu phản ứng phòng vệ dẫn đến việc giật tay chân, vươn người hoặc bật khóc.

Bên cạnh đó, chu kỳ giấc ngủ của trẻ khác hoàn toàn so với người lớn. Trẻ nhỏ dành nhiều thời gian ở giai đoạn ngủ nông, nên rất dễ thức giấc khi có tác động xung quanh. Khi não bộ chuyển từ giấc ngủ sâu sang giấc ngủ nông, trẻ có thể xuất hiện những cử động giật mình nhẹ như run tay chân, nhíu mày hoặc chun mũi. Đây là hoạt động hoàn toàn bình thường của não bộ trong quá trình điều hòa nhịp sinh học và không đáng lo ngại.

Ngoài yếu tố thần kinh, tình trạng thiếu hụt một số vi chất như canxi, magie, vitamin D cũng có thể khiến trẻ ngủ không sâu và dễ giật mình. Đặc biệt, với những trẻ ít được phơi nắng, dinh dưỡng kém đa dạng hoặc hấp thu kém, nguy cơ này càng cao.

Yếu tố tâm lý và cảm giác an toàn cũng ảnh hưởng rất lớn đến giấc ngủ của trẻ. Trẻ ngủ quen hơi mẹ, quen cảm giác được ôm ấp trên tay thì khi đặt xuống giường trống trải, không còn sự ấm áp quen thuộc có thể dễ giật mình tỉnh giấc. Nhiều bé còn có xu hướng giật mình khi người lớn rời đi đột ngột, mất cảm giác an toàn. Điều này lý giải vì sao có những bé chỉ ngủ ngon khi được bế nhưng lại giật mình quấy khóc khi đặt xuống giường.

Nguyên nhân bệnh lý

Bên cạnh các yếu tố sinh lý thông thường, trẻ ngủ hay giật mình cũng có thể là biểu hiện của một số vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Một trong những nguyên nhân phổ biến là rối loạn tiêu hóa, đặc biệt là trào ngược dạ dày thực quản. Khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, trẻ sẽ cảm thấy khó chịu, nóng rát, dẫn đến việc ngủ không ngon và giật mình tỉnh giấc kèm theo khóc thét, ọc sữa. Những trẻ thường xuyên bị đầy hơi, táo bón hoặc tiêu chảy cũng dễ mất ngủ và quấy khóc về đêm do cảm giác khó chịu ở bụng.

Một số bệnh lý về hô hấp như viêm mũi, viêm phế quản, hen suyễn cũng có thể khiến trẻ khó thở khi ngủ, dẫn đến giật mình giữa đêm. Khi đường thở bị tắc nghẽn, trẻ có xu hướng thiếu oxy nhẹ trong lúc ngủ, não bộ sẽ phát tín hiệu cảnh báo khiến trẻ thức giấc đột ngột kèm theo thở gấp hoặc ho.

Ngoài ra, các bệnh liên quan đến hệ thần kinh như động kinh, rối loạn thần kinh thực vật cũng có thể gây ra những cơn giật bất thường khi trẻ đang ngủ. Tuy nhiên, trong những trường hợp này, biểu hiện thường rõ ràng và đi kèm nhiều dấu hiệu khác như co giật toàn thân, mắt trợn ngược, tím tái hoặc lơ mơ sau cơn.

Trẻ ngủ hay giật mình có sao không?

Nhiều ba mẹ thắc mắc “trẻ ngủ hay giật mình có sao không?”. Trên thực tế, nếu tần xuất ít và giảm dần theo thời gian thì đây có thể chỉ là phản xạ tự nhiên xuất hiện ở mà hầu hết các bé nhỏ. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài, xảy ra thường xuyên sẽ gây ra một số vấn đề về sức khỏe như:

• Chậm phát triển thể chất: Trong khi ngủ sâu, cơ thể trẻ tiết ra hormone tăng trưởng giúp phát triển chiều cao và tái tạo tế bào. Khi giấc ngủ thường xuyên bị gián đoạn bởi những cơn giật mình, lượng hormone này được tiết ra không đầy đủ, khiến quá trình phát triển thể chất bị ảnh hưởng. Trẻ có thể chậm tăng cân, thấp còi hơn so với bạn bè cùng trang lứa, sức đề kháng yếu và dễ ốm vặt.
• Suy giảm khả năng nhận thức: Não bộ của trẻ phát triển mạnh nhất trong những năm đầu đời, và giấc ngủ đóng vai trò như “thời gian vàng” để não xử lý thông tin, ghi nhớ và hình thành các kết nối thần kinh. Khi trẻ ngủ chập chờn, não không có đủ thời gian để phục hồi và phát triển, dẫn đến khả năng tập trung kém, phản xạ chậm và tiếp thu kém.
• Trẻ giật mình có nguy cơ ngưng thở: Trong một số trường hợp hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, tình trạng giật mình khi ngủ có thể liên quan đến hội chứng ngưng thở khi ngủ ở trẻ nhỏ. Khi đường thở bị tắc nghẽn hoặc phản xạ điều hòa hô hấp chưa hoàn thiện, trẻ có thể ngưng thở trong vài giây, sau đó giật mình tỉnh giấc.

Một số biện pháp giúp hạn chế tình trạng trẻ giật mình khi ngủ

Hạn chế ru ngủ trên tay

Nhiều cha mẹ có thói quen bế ru cho trẻ ngủ vì cách này giúp con nhanh vào giấc. Tuy nhiên, việc lệ thuộc vào việc ngủ trên tay sẽ khiến trẻ khó thích nghi khi nằm giường, từ đó dễ giật mình tỉnh giấc khi được đặt xuống. Cha mẹ nên dần tập cho trẻ thói quen ngủ trên giường bằng cách đặt con xuống khi còn buồn ngủ nhưng chưa ngủ sâu, để con tự cảm nhận không gian xung quanh và hình thành phản xạ ngủ độc lập.

Quấn khăn hoặc sử dụng túi ngủ

Quấn khăn cho trẻ giúp tạo cảm giác được bao bọc, giống như khi còn trong bụng mẹ, từ đó làm trẻ cảm thấy an toàn và ngủ sâu hơn. Khi lớn hơn, sử dụng túi ngủ trẻ em là giải pháp tiện lợi và an toàn, vừa giữ ấm vừa hạn chế cử động tay chân quá mạnh trong lúc ngủ. Một chiếc túi ngủ phù hợp sẽ giúp trẻ ít giật mình hơn và duy trì tư thế ngủ ổn định suốt đêm.

Thêm gối chặn hoặc gối bàn tay

Việc sử dụng gối chặn hoặc gối bàn tay đặt hai bên cơ thể giúp trẻ có cảm giác được “ôm ấp”, giảm sự trống trải khi ngủ và hạn chế giật mình khi trở mình. Những chiếc gối thiết kế mô phỏng cánh tay ôm còn mang lại cảm giác thân thuộc, giúp trẻ yên tâm hơn trong giấc ngủ. Tuy nhiên, cha mẹ cần lựa chọn các sản phẩm an toàn, có kích thước phù hợp và chất liệu thoáng khí để tránh nguy cơ ngạt thở.

Không gian ngủ an toàn, yên tĩnh

Một trong những cách đơn giản để hạn chế tối đa tình trạng trẻ giật mình khi ngủ chính là tạo ra một môi trường ngủ an toàn và lý tưởng. Với các yếu tố như ánh sáng được điều chỉnh dịu nhẹ, không gian yên tĩnh, nhiệt độ phòng phù hợp là điều ba mẹ hoàn toàn có thể kiểm soát được,…

Ngoài ra, với những trẻ đã từng bị ngã (lăn khỏi giường) khi ngủ, gặp chấn thương, đây được coi là nỗi ám ảnh khiến bé cảm thấy bất an và thường xuyên giật mình tỉnh giấc, khóc thét. Do đó, ngoài môi trường ngủ, ba mẹ cũng nên chú ý tạo cho con tâm lí thoải mái, an toàn tuyệt đối bằng cách sử dụng thanh chắn giường, nôi cũi riêng, màn chống ngã,…

Giúp bé thích nghi dần dần với việc ngủ riêng

Việc tập cho bé ngủ riêng cần thực hiện từ từ và đúng thời điểm để tránh gây áp lực tâm lý cho trẻ. Ban đầu, cha mẹ có thể cho trẻ ngủ chung dài hơn rồi dần dần chuyển sang ngủ riêng với sự hỗ trợ của các vật dụng quen thuộc như nôi cũi, gối hoặc thú bông. Sự kiên nhẫn và nhất quán trong cách rèn luyện sẽ giúp trẻ hình thành thói quen ngủ độc lập và ít giật mình hơn.

Có thể bạn quan tâm:

Top 10 mẹo dân gian giúp trẻ ngủ sâu giấc hiệu quả

Như vậy, trẻ ngủ hay giật mình là một trong những phản xạ tự nhiên thường thấy. Tuy nhiên, ba mẹ vẫn nên đồng hành, quan sát trẻ để phát hiện kịp thời các vấn đề thất thường về sức khỏe thông qua hiện tượng này. Ngoài ra, việc trang bị các thiết bị, phụ kiện để đảm bảo an toàn cho bé trong khi ngủ cũng vô cùng cần thiết. Cảm ơn bạn đọc đã theo dõi hết bài viết của Pakey.

Nếu bạn cần tư vấn thêm, hãy gọi ngay chúng tôi: 0968 501 561 nhé!